Παρασκευή 21 Σεπτεμβρίου 2012

ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ ΕΝΘΡΟΝΙΣΤΗΚΕ Ο «ΜΕΓΑΛΟΣ» ΣΟΥΛΕΪΜΑΝ(ο βίος και η πολιτεία του)


ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ ΕΝΘΡΟΝΙΣΤΗΚΕ Ο «ΜΕΓΑΛΟΣ» ΣΟΥΛΕΪΜΑΝ(ο βίος και η πολιτεία του)
[γιατί δεν χάφτουμε όλοι σαν χαϊβάνια την νέο-οθωμανική προπαγάνδα του ΑΝΤ1]
ΣΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑ ΠΡΟΚΑΛΕΣΕ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ ΕΝΩ ΕΜΕΙΣ ΤΗΝ ΠΕΡΙΜΕΝΟΥΜΕ ΜΕ ΑΓΩΝΙΑ ΤΗΝ ΖΩΗ ΤΟΥ SULEIMAN(ποιος ήταν ο Suleiman. Έκφυλος σφαγέας, που διέταξε την εκτέλεση ως και των παιδιών του για να ευνοήσει το αγαπημένο του γιο για διάδοχό του-σαρία-)
[άντε και στον Nurredin pasha, που έκαψε την Σμύρνη παιδιά]
Η σειρά προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στην Τουρκία από φανατικούς ισλαμιστές και όχι μόνο. Ακόμα και ο Tayyip Erdoğan την χαρακτήρισε προσβλητική. Ο Suleiman(1494-1566) παρουσιάζεται στην σειρά ως μέθυσος και γυναικάς, αλλά από την παραγωγή λένε πως σειρά βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα, αλλά περιέχει και μυθοπλασία. Παρά τις αντιδράσεις πάντως, στην Τουρκία η σειρά σημειώνει μεγάλα ποσοστά τηλεθέασης. Ο Suleiman ο «Μεγαλοπρεπής» ήταν ο 10ος και μακροβιότερος σουλτάνος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας(1520-66). Στην Α, είναι γνωστός ως ο Νομοθέτης(Kanuni), για τον ανασχηματισμό του οθωμανικού νομικού συστήματος. Έγινε ένας από τους σπουδαιότερους μονάρχες του 16ου αι., αυξάνοντας την στρατιωτική, πολιτική και οικονομική δύναμη του κράτους του. Ο Suleiman οδήγησε προσωπικά τον οθωμανικό στρατό στις κατακτήσεις του Βελιγραδίου, της Ρόδου και του μεγαλύτερου τμήματος της Ουγγαρίας πριν αναχαιτιστεί αυτός στην Πολιορκία της Βιέννης(1529). Προσάρτησε το μεγαλύτερο μέρος της Μέσης Ανατολής μετά την διαμάχη του με τους Σαφαβήδες και τεράστια τμήματα της Β Αφρικής ως την Αλγερία. Υπό την ηγεσία του, ο οθωμανικός στόλος κυριαρχούσε από την Μεσόγειο και Ερυθρά Θάλασσα ως τον Περσικό Κόλπο. Στο πηδάλιο μιας διευρυνόμενης αυτοκρατορίας, ο Suleiman έκανε νομοθετικές αλλαγές σχετικές με την κοινωνία, εκπαίδευση, φορολογία και το ποινικό δίκαιο. Το δίκαιό του(Kanun) του δημιούργησε μια αυτοκρατορία που διήρκεσε αιώνες μετά τον θάνατό του. Ο αυτοκράτορας αυτός μιλούσε οθωμανικά τουρκικά, αραβικά, περσικά, ρωσικά και μια τουρκική διάλεκτο παρόμοια με την γλώσσα των Ουζμπέκων. Παντρεύτηκε, αντίθετα με την οθωμανική παράδοση, μια γυναίκα του χαρεμιού, την Roxelana, η οποία έγινε η σουλτάνα  Hürrem. Οι ραδιουργίες της και η επιβολή της στον σουλτάνο την έκαναν διάσημη. Ο γιος τους Selim Β’, διαδέχθηκε τον πατέρα του(1566) μετά από 46 χρόνια βασιλείας. Ο Suleiman γεννήθηκε στην Τραπεζούντα. Μητέρα του η Valide σουλτάνα Aishe Hafsa Sultan(πέθανε το 1534). Στα 7 του, εστάλη για να σπουδάσει επιστήμες, ιστορία, λογοτεχνία, θεολογία και στρατιωτική τακτική στην σχολή του Παλατιού Topkapı στην Κωνσταντινούπολη. Νεαρός, απέκτησε φιλία με τον Pargalı Ibrahim, έναν σκλάβο που αργότερα έγινε ένας από τους πιο πιστούς του συμβούλους. Από τα 17, ο νεαρός Suleiman ανέλαβε κυβερνήτης της Kaffa (Θεοδοσία), Sarukhan(Μαγνησία, Δ Τουρκία) με μια σύντομη παραμονή στην Αδριανούπολη. Με τον θάνατο του πατέρα του, Selim Α’(1465-1520), ο Suleiman μπήκε στην Κωνσταντινούπολη και έγινε ο 10ος Οθωμανός σουλτάνος. Μια πρώιμη περιγραφή του, λίγες βδομάδες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του, μας δίνεται από τον Βενετό απεσταλμένο Bartolomeo Contarini: «Είναι 26 ετών, αλλά νευρώδης και με ντελικάτη όψη. Ο λαιμός του είναι πολύ μακρύς, το πρόσωπό του λεπτό και η μύτη του είναι γαμψή. Έχει λίγο μουστάκι και μικρή γενειάδα. Παρόλα αυτά, έχει ευχάριστο ύφος, αν και το δέρμα του είναι χλωμό. Λέγεται ότι είναι ευγενής άρχοντας, με αγάπη για την μάθηση και όλοι οι άνθρωποι ελπίζουν σε καλό από την εξουσία του». Μερικοί ιστορικοί ισχυρίζονται ότι ο νεαρός Suleiman θαύμαζε τον Μ. Αλέξανδρο. Είχε επηρεαστεί από το όραμα του Αλεξάνδρου για μια παγκόσμια αυτοκρατορία που θα περιελάμβανε Δ και Α και αυτό ήταν ο οδηγός για τις εκστρατείες του στην Ασία, την Αφρική και την Ευρώπη. ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΕΣ ΕΥΡΩΠΗ Με το που διαδέχθηκε τον πατέρα του, ο Suleiman άρχισε μια σειρά στρατιωτικών κατακτήσεων, αρχίζοντας με την κατάπνιξη της επανάστασης του κυβερνήτη(διοριζόμενου από την Πύλη) της Δαμασκού(1521). Ο Suleiman προετοιμάστηκε για την κατάκτηση του Βελιγραδίου από το Βασίλειο της Ουγγαρίας(ο παππούς του Mehmed Β’ είχε αποτύχει). Η κατάκτηση ήταν ζωτικής συμμαχίας για να εξουδετερώσει τους Ούγγρους οι οποίοι, ακολουθώντας τις ήττες Σέρβων, Βουλγάρων, Βυζαντινών και Αλβανών, ήταν η μόνη δύναμη που μπορούσε να σταματήσει περαιτέρω οθωμανική προέλαση στην Ευρώπη. Ο Suleiman περικύκλωσε το Βελιγράδι και άρχισε να το βομβαρδίζει από ένα νησί στον Δούναβη. Με μια φρουρά μόνο 700 ανδρών και χωρίς βοήθεια από την Ουγγαρία, το Βελιγράδι έπεσε(Αύγουστος 1521). Η είδηση της κατάκτησης ενός κύριου χριστιανικού οχυρού έσπειρε τον φόβο στην Ευρώπη. Όπως έγραψε ο πρεσβευτής της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας στην Κωνσταντινούπολη «Η κατάκτηση του Βελιγραδίου ήταν η απαρχή των δραματικών γεγονότων τα οποία κατάπιαν την Ουγγαρία. Οδήγησαν στον θάνατο του βασιλιά Λουδοβίκου, την κατάκτηση της Βούδα(= το ένα τμήμα της σημ. Βουδαπέστης), την κατοχή της Τρανσυλβανίας(= Ρουμανία), την ερήμωση ενός ακμάζοντος βασιλείου και τον φόβο ότι τα γειτονικά έθνη θα είχαν την ίδια μοίρα». Ο δρόμος προς Ουγγαρία και Αυστρία πια άνοιξε, αλλά ο Suleiman έστρεψε την προσοχή του στην Ρόδο, την βάση των Ιπποτών του Αγίου Ιωάννη. Με το ναυτικό που του κληροδότησε ο πατέρας του, ο σουλτάνος  απέστειλε(καλοκαίρι 1522) μια αρμάδα περίπου 400 πλοίων ενώ ο ίδιος οδηγούσε έναν στρατό 100.000 ανδρών από την Μ. Ασία σ’ ένα σημείο απέναντι από το νησί. Η Ρόδος, μετά από πολιορκία 5 μηνών με αιματηρές συμπλοκές, κυριεύθηκε και ο Suleiman επέτρεψε στους Ιππότες να αναχωρήσουν. Αυτοί έκαναν βάση τους την Μάλτα. Καθώς οι σχέσεις Ουγγαρίας-Οθωμανικής Αυτοκρατορίας είχαν επιδεινωθεί, ο Suleiman ξανάρχισε την εκστρατεία του στην Α Ευρώπη και νίκησε(29/08/1526) τον Λουδοβίκο Β’ της Ουγγαρίας(1506-26) στην Μάχη του Mohács. Η ουγγρική αντίσταση καταπνίγηκε άμα την έναρξή της και η Οθωμανική Αυτοκρατορία έγινε κύρια δύναμη στην Α Ευρώπη. Όταν είδε το άψυχο σώμα του βασιλιά Λουδοβίκου ο Suleiman λέγεται ότι θρήνησε: «Ήρθα όντως με όπλα εναντίον του· αλλά δεν ήταν ευχή μου να διακοπή η ζωή του έτσι ενώ μόλις είχε αρχίσει να γεύεται τις χαρές της ζωής και της βασιλείας». Ενώ ο Suleiman εκστράτευε στην Ουγγαρία, τουρκμανικές φυλές στην Κ Ανατολία επαναστάτησαν υπό τον Kalender Çelebi. Οι Αψβούργοι, υπό τον Κάρολο Ε’ και τον αδερφό του Φερδινάνδο, ανακατέλαβαν την Βούδα και την Ουγγαρία. Έτσι, ο Suleiman πορεύτηκε(1529) στην κοιλάδα του Δούναβη και ξαναπήρε τον έλεγχο της Βούδα. Το επόμενο φθινόπωρο σχεδίασε την Πολιορκία της Βιέννης. Ήταν η πιο φιλόδοξη εκστρατεία της Οθωμανικής Αυτοκρατορία και το απόγειο της πορείας στην Δ. Με μια ενισχυμένη φρουρά 16.000 ανδρών, οι Αυστριακοί τα κατάφεραν στην 1η απόπειρα του Suleiman, ρίχνοντας τους σπόρους της πικρού ανταγωνισμού Οθωμανών-Αψβούργων(ως τον 20ο αι.). Η 2η απόπειρα κατάκτησης της Βιέννης απέτυχε (1532), με τον Suleiman να υποχωρεί πριν φθάσει στην πόλη. Και στις 2 περιπτώσεις, ο οθωμανικός στρατός επλήγη από τον κακό καιρό(τους ανάγκασαν να αφήσουν πίσω απαραίτητο πολιορκητικό εξοπλισμό) και χώλαιναν λόγω πολύ διευρυμένων γραμμών ανεφοδιασμού. Η ανανέωση της διαμάχης στην Ουγγαρία(δεκαετία 1540) έφερε στον Suleiman την ευκαιρία να εκδικηθεί για την αποτυχία στην Βιέννη. Κάποιοι Ούγγροι ευγενείς πρότειναν στον Φερδινάνδο, ο οποίος ήταν κύριος της γειτονικής Αυστρίας και συγγενής του Λουδοβίκου Β’ εξ αγχιστείας, να γίνει βασιλιάς της Ουγγαρίας, μνημονεύοντας παλιές συμφωνίες βάσει των οποίων οι Αψβούργοι θα μπορούσαν να αναλάβουν τον ουγγρικό θρόνο αν ο Λουδοβίκος πέθαινε χωρίς κληρονόμους. Παρόλα αυτά, άλλοι ευγενείς στράφηκαν στον John Zápolya, ο οποίος, καθότι υποστηριζόμενος από τον Suleiman, δεν αναγνωρίστηκε από τις χριστιανικές Δυνάμεις της Ευρώπης. Οι Αψβούργοι, ενεπλάκησαν πάλι(1541) σε διαμάχη με τους Οθωμανούς, σε μια απόπειρά τους να λύσουν μια πολιορκία της Βούδα. Με τις προσπάθειές τους να αποκρούονται και τα περισσότερα αψβουργικά φρούρια κυριευμένα, ο Φερδινάνδος και ο αδερφός του Κάρολος Ε’ αναγκάστηκαν να υπογράψουν μια ατιμωτική 5ετή ειρήνη με τον Suleiman. Ο Φερδινάνδος αποκήρυξε το αίτημά του για το Βασίλειο της Ουγγαρίας και αναγκάστηκε να πληρώσει μια ετήσια αποζημίωση στον σουλτάνο για τις ουγγρικές κτήσεις που συνέχιζε να ελέγχει. Η συμφωνία αναφερόταν, για να είναι πιο ατιμωτική σε συμβολικό επίπεδο, στον Κάρολο Ε’ όχι ως «Αυτοκράτορα», αλλά σε σαφέστερους όρους ως «Βασιλιάς της Ισπανίας», οδηγώντας τον Suleiman να θεωρεί εαυτόν ως τον πραγματικό «Καίσαρα». Με τους κύριους Ευρωπαίους αντιπάλους του αντιπάλους, ο Suleiman  είχε εξασφαλίσει στην Οθωμανική Αυτοκρατορία έναν δυναμικό ρόλο στο πολιτικό τοπίο της Ευρώπης. ΟΘΩΜΑΝΟ-ΣΑΦΑΒΙΔΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ Όταν ο Suleiman σταθεροποίησε τα ευρωπαϊκά του σύνορα, στράφηκε σε μια διαρκή απειλή, αυτή της σαφαβιδικής(σιίτες Ιράν) δυναστείας του Shi'a της Περσίας. 2 γεγονότα θα επιτάχυναν την έντασης. O Tahmasp, που κρατούσε τον κυβερνήτη της Βαγδάτης πιστό στον Suleiman, σκοτώθηκε και αντικαταστάθηκε από ένα αφοσιωμένο άτομο στον Σάχη και δεύτερον, ο κυβερνήτης της Bitlis(ΝΑ Τουρκία) λιποτάκτησε και ορκίστηκε υποταγή στους Σαφαβίδες. Ο Suleiman(1533) διέταξε τον Μεγάλο Βεζίρη Pargalı Ibrahim Pasha να οδηγήσει έναν στρατό στην Ασία όπου και κατέλαβε την Bitlis και την Tabriz(Azarbaijan) χωρίς αντίσταση. Με τον Ibrahim(1534), ο Suleiman προχώρησε προς την Περσία, μόνο για να βρει τον Shah να θυσιάζει την επικράτειά του, αντί να είναι ριγμένος στην μάχη, καταφεύγοντας στην παρενόχληση του οθωμανικού στρατού καθώς προωθείτο στην άγρια ενδοχώρα. Όταν(1535) οι Suleiman και Ibrahim έκαναν μεγαλειώδη είσοδο στην Βαγδάτη, ο διοικητής της παρέδωσε την πόλη, και επικύρωσε τον Suleiman ως αρχηγό του ισλαμικού κόσμου και νόμιμου διαδόχου του Αββασίδη(3ο χαλιφάτο Ισλάμ) Caliphs. Προσπαθώντας να νικήσει μια και για πάντα τον Σάχη, ο Suleiman ξεκίνησε μια 2η εκστρατεία(1548-9). Όπως και στην προηγούμενη προσπάθεια, ο Tahmasp απέφυγε την αναμέτρηση με τον οθωμανικό στρατό και προτίμησε την οπισθοχώρηση, χρησιμοποιώντας τακτικές καμένης γης και εξέθεσε τον οθωμανικό στρατό στον δριμύ χειμώνα του Καυκάσου. Ο Suleiman εγκατέλειψε την εκστρατεία με προσωρινά οθωμανικά κέρδη Tabriz και την περιοχή Urmia(ΒΔ Ιράν), μια διαρκή παρουσία στην επαρχία του Van(Δ Τουρκία) και μερικά φρούρια στην Γεωργία. Ο Suleiman(1553) άρχισε την 3η και τελευταία εκστρατεία του κατά του Σάχη. Έχοντας αρχικά χάσει περιοχές στο Erzurum(Α Τουρκία) από τον γιο του Σάχη, ο Suleiman ανταπέδωσε με την ανάκτηση του Erzurum, που διασχίζει ο Άνω Ευφράτης και περιλαμβάνει τμήματα ερήμου της Περσίας. Ο στρατός του Σάχη συνέχισε την στρατηγική αποφυγής των Οθωμανών, οδηγώντας σε αδιέξοδο από το οποίο κανένας από τους 2 στρατούς είχε σημαντικό κέρδος. Υπεγράφη(1554) διακανονισμός για να περιληφθούν οι εκστρατείες του Suleiman στην Ασία. Περιελάμβανε την επιστροφή της Tabriz, αλλά σιγούρεψε την Βαγδάτη, την Κάτω Μεσοποταμία, τις εκβολές του Ευφράτη και του Τίγρη ως μέρος του Περσικού Κόλπου. Ο Σάχης υποσχέθηκε να σταματήσει τις επιδρομές στην οθωμανική επικράτεια. ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΕΣ ΣΤΟΝ ΙΝΔΙΚΟ ΩΚΕΑΝΟ Το κανόνι του Aden(Υεμένη), ανακαλύφθηκε από τον Mohammed ibn Hamza(1530-1) για μια οθωμανική εισβολή στην πορτογαλική κτήση του Diu(Ινδία). Το κανόνι αφαιρέθηκε όταν καταλήφθηκε το Aden(1839) από τον H.Smith, καπετάνιο του HMS Volage(Πύργος Λονδίνου). Τα οθωμανικά πλοία έπλεαν στον Ινδικό από το 1518. Οι Οθωμανοί ναύαρχοι(π.χ. Hadim Suleiman Pasha, Seydi Ali Reis και Kurtoğlu Hızır Reis) είναι γνωστό ότι έπλευσαν τα αυτοκρατορικά λιμάνια της δυναστείας Mughal(Μουγκάλ, Ινδία) Thatta(Πακιστάν), Surat(Ινδία) και Janjira(Ινδία). Ο αυτοκράτορας Akbar, είναι γνωστό ότι υπέγραψε 6 συνθήκες με τον Suleiman. Στον Ινδικό, ο Suleiman έκανε πολλές ναυτικές εκστρατείες κατά των Πορτογάλων, σε μια προσπάθεια να τους διώξει και να αποκαταστήσει το εμπόριό του με την Ινδία. Το Aden καταλήφθηκε από τους Οθωμανούς (1538), για να έχουν μια οθωμανική βάση για επιδρομές κατά των πορτογαλικών κτήσεων στην Δ ακτή του σημ. Πακιστάν και της Ινδίας. Πλέοντας προς Ινδία, οι Οθωμανοί απέτυχαν κατά των Πορτογάλων στην πολιορκία του Diu(Σεπτέμβριος 1538), αλλά επέστρεψαν στο Aden και περιφρούρησαν την πόλη με 100 πυροβολικά. Από αυτή την βάση, ο Sulayman Pasha κατάφερε να πάρει τον έλεγχο όλης της Υεμένης και της Sa'na(πρωτεύουσά της). Το Aden ξεσηκώθηκε κατά των Οθωμανών και προσκάλεσε τους Πορτογάλους και έτσι η Πορτογαλία έλεγχε την πόλη ως την κατάληψή της από τον Piri Reis(1548). Με έναν σκληρό έλεγχο στην Ερυθρά Θάλασσα, ο Suleiman κατάφερε να πάρει τον έλεγχο των δρόμων του ινδικού εμπορίου από τους Πορτογάλους και διατήρησε αυτό σε ένα αξιοθαύμαστο επίπεδο εμπορίου με την Αυτοκρατορία του Mughal(16ος αι.). Ο ναύαρχος Piri Reis ήταν επικεφαλής του οθωμανικού στόλου στον Ινδικό, πετυχαίνοντας την κατάληψη του Muscat (Ομάν)(1552). Ο Suleiman έλαβε αίτημα από το Aceh(Ινδονησία), που ζητούσε την οθωμανική σύμπραξη κατά των Πορτογάλων. Έτσι άρχισε μια εκστρατεία στο Aceh, που θα μπορούσε να παράσχει μεγάλη στρατιωτική βοήθεια στους κατοίκους του Aceh. ΜΕΣΟΓΕΙΟΣ ΚΑΙ Β ΑΦΡΙΚΗ Έχοντας εδραιωθεί στην ξηρά, ο Suleiman χάρηκε με τα νέα ότι το φρούριο της Κορώνης στον Μοριά(Πελοπόννησος) είχε χαθεί από τον ναύαρχο του Καρόλου Ε’ Andrea Doria. Η παρουσία των Ισπανών στην Α Μεσόγειο ανησυχούσε τον Suleiman, που την είδε ως μια πρώιμη ένδειξη ότι πρόθεση του Καρόλου Ε’ ήταν να αμφισβητήσει την οθωμανική κυριαρχία στην περιοχή. Κατανοώντας την ανάγκη να επανεπιβεβαιώσει τα πρωτεία του ναυτικού στην Μεσόγειο, ο Suleiman απευθύνθηκε στον ναύαρχο Khair ad Din, γνωστό ως Barbarossa. Με το που ορίστηκε επικεφαλής, ο Barbarossa ανέλαβε να ξαναδημιουργήσει τον οθωμανικό στόλο, σε τέτοια έκταση ώστε το οθωμανικό ναυτικό ήταν όσο όλων των μεσογειακών χωρών μαζί. Ο Κάρολος Ε’ κέρδισε (1535) τους Οθωμανούς στην Τύνιδα, η οποία, μαζί με τον πόλεμο με την Βενετία(1536), ανάγκασε τον Suleiman να δεχθεί προτάσεις του Φραγκίσκου Α’ της Γαλλίας να συμμαχήσουν κατά του Καρόλου. Ο ισπανικός στόλος νικήθηκε(1538) από τον Barbarossa στην Ναυμαχία της Πρέβεζας, ασφαλίζοντας την Α Μεσόγειο για τους Τούρκους για 33 χρόνια ως την Ναυμαχία του Lepanto(Ναύπακτος)(1571). Α του Μαρόκο, μεγάλες περιοχές στην Β Αφρική ήταν προσαρτημένα. Η Μπαρμπαριά(Τρίπολη Λιβύης, Τυνησία και Αλγερία) έγιναν αυτόνομες επαρχίες της Αυτοκρατορίας, υπηρετώντας ως η αιχμή του δόρατος στην διαμάχη Suleiman-Καρόλου Ε’, του οποίου η προσπάθεια να εξουδετερώσει τους Τούρκους απέτυχε(1541). Η πειρατεία των πειρατών της Β Αφρικής είναι μέρος των πολέμων κατά της Ισπανίας. Για πολύ λίγο η οθωμανική επέκταση διασφάλισε την ναυτική κυριαρχία στην Μεσόγειο. Το οθωμανικό ναυτικό έλεγχε και την Ερυθρά Θάλασσα και κρατούσε τον Περσικό Κόλπο ως το 1554, όταν νικήθηκε από το ναυτικό της Πορτογαλικής Αυτοκρατορίας. Οι Πορτογάλοι είχαν καταλάβει το Ormus(Στενά του Hormuz, Ιράν και ΗΑΕ-Ομάν)(1515) και θα συνέχισαν να αγωνίζονται κατά των Οθωμανών για τον έλεγχο του Aden. Ο Φραγκίσκος Α’, αντιμετωπίζοντας τον ίδιο αψβουργικό εχθρό(1542), ανανέωσε την Γαλλοοθωμανική Συμμαχία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να αποσπάσει ο Suleiman 100 γαλέρες υπό τον Barbarossa για να βοηθήσει τους Γάλλους στην Α Μεσόγειο. Ο Barbarossa λεηλάτησε την ακτή της Napoli και της Σικελίας πριν φθάσει στην Γαλλία, όπου ο Φραγκίσκος έκανε την Toulon το οθωμανικό αρχηγείο. Στην ίδια εκστρατεία ο Barbarossa επιτέθηκε και κατέλαβε την Νίκαια(Nice, Γαλλία)(1543). Μια ειρήνη(1544) ανάμεσα σε Φραγκίσκο Α’ και Κάρολο Ε’ έβαλε ένα προσωρινό τέλος στην Γαλλοοθωμανική Συμμαχία. Αλλού στην Μεσόγειο, όταν οι Ιωαννίτες Ιππότες, ξαναπαρουσιάστηκαν ως Ιππότες της Μάλτας(1530), η δράση τους κατά των μουσουλμανικών ναυτικών σύντομα θύμωσαν τους Οθωμανούς που γρήγορα συγκέντρωσαν μεγάλο στρατό για να εκτοπίσουν τους Ιππότες από την Μάλτα. Οι Οθωμανοί εισέβαλαν(1565), επιχειρώντας την Μεγάλη Πολιορκία της Μάλτας(18/05-08/09) που εικονίζεται στις νωπογραφίες του Matteo Perez d'Aleccio στην Αίθουσα του Αγ. Μιχαήλ και Αγ. Γεωργίου. Αρχικά είχε φανεί ότι θα ήταν μια επανάληψη της Μάχης της Ρόδου, με τις περισσότερες από τις πόλεις της Μάλτας κατεστραμμένες και τους Ιππότες νεκρούς στην μάχη. Αλλά μια δύναμη από την Ισπανία μπήκε στην μάχη, προξενώντας τον θάνατο 30.000 Οθωμανών και την νίκη των ντόπιων. ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΕΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΙΣ Ο Suleiman στους υπηκόους του ήταν γνωστός, όχι ως «ο Μεγαλοπρεπής», αλλά ως «ο Νομοθέτης»(Kanuni, Κανούν). Ο κύριος νόμος της Αυτοκρατορίας ήταν ο Shari'ah(Ιερός Νόμος, Σαρία), ο οποίος είναι ο ιερός νόμος του Ισλάμ. Ήταν πάνω από τις δυνάμεις του σουλτάνου να τον αλλάξει. Όμως τα Kanun εξαρτιόνταν από την θέληση του σουλτάνου και περιελάμβαναν τομείς όπως ποινικό δίκαιο, γαιοκτησία και φορολογία. Συγκέντρωσε όλες τις αποφάσεις των προηγούμενων 9 σουλτάνων. Αφού αφαίρεσε τις επαναλήψεις και επέλεξε ανάμεσα σε αντιφατικές προτάσεις, δημιούργησε ένα μοναδικό ποινικό κώδικα, που δεν παραβίαζε τους βασικούς κανόνες του Ισλάμ. Ο Suleiman, επικουρούμενος από τον μεγάλο μουφτή(Mufti) Ebussuud, θέλησε να αναμορφώσει την νομοθεσία γιατί η Αυτοκρατορία διαρκώς άλλαζε. Όταν τα Kanun έλαβαν την τελική τους μορφή οι νόμοι που έγιναν γνωστοί ως kanuni Osmani (Οθωμανικοί νόμοι) έμειναν σε ισχύ για +300 χρόνια. Ο Suleiman έδωσε ιδιαίτερη προσοχή στην κατάσταση των ραγιάδων(rayas), χριστιανών υπηκόων που εργάζονταν στην γη των σπαχήδων(Sipahi, στρατιωτικός διοικητής). Ο Κanune Raya(ο κώδικας των ραγιάδων), αναμόρφωσε την νομοθεσία για τις κυβερνητικές εισφορές και τους φόρους που πληρώνονταν από τους ραγιάδες, αναβαθμίζοντας την θέση τους πάνω από την δουλοπαροικία, τόσο που οι χριστιανοί δουλοπάροικοι μετανάστευαν στις τουρκικές περιοχές για να επωφεληθούν από τις αλλαγές. Ο σουλτάνος ακόμα έπαιξε ρόλο στην προστασία των Εβραίων υπηκόων της Αυτοκρατορίας για τους επόμενους αιώνες. Με πρόταση του αγαπημένου του γιατρού και οδοντιάτρου, του Ισπανού Εβραίου Moses Hamon, ο σουλτάνος εξέδωσε(τέλος 1553 ή 1554) ένα φιρμάνι(firman) που επισήμως απαγόρευε τους λιβέλους του αίματος(συκοφαντίες) κατά των Εβραίων. Ο Suleiman θέσπισε νέο ποινική και αστυνομική νομοθεσία, επιβάλλοντας μια σειρά από πρόστιμα για συγκεκριμένα αδικήματα και μείωσε τις περιπτώσεις που απαιτούσαν θανατική ποινή ή ακρωτηριασμό. Στην φορολογία, οι φόροι αποτελούνταν από διάφορα αγαθά, όπως ζώα, ορυκτά, προϊόντα εμπορίου και δασμούς εισαγωγών-εξαγωγών. Σε αντίθεση με τους φόρους, οι αξιωματούχοι που είχαν πέσει σε δυσμένεια πιθανόν να τους δημευόταν η περιουσία από τον σουλτάνο. Ο Suleiman έδωσε βάση στην εκπαίδευση. Τα σχολεία γειτνίαζαν με τα τεμένη και ιδρύθηκαν θρησκευτικά ιδρύματα που παρείχαν δωρεάν εκπαίδευση σε παιδιά μουσουλμάνων όπως στις προηγμένες χριστιανικές χώρες της εποχής. Στην πρωτεύουσα, ο Suleiman, αύξησε τον αριθμό των mektebs(δημοτικά) σε 14, όπου τα αγόρια διδάσκονταν γραφή, ανάγνωση και τις αρχές του Ισλάμ. Οι νεαροί που ήθελαν περαιτέρω εκπαίδευση μπορούσαν να πάνε σε έναν από του 8 μερντεσέδες (medreses)(κολλέγια), των οποίων οι σπουδές περιλάμβαναν γραμματική, μεταφυσική, φιλοσοφία, αστρονομία και αστρολογία. Οι ανώτεροι medreses παρείχαν εκπαίδευση πανεπιστημιακή και οι απόφοιτοί τους γίνονταν ιμάμηδες ή δάσκαλοι. Τα εκπαιδευτικά κέντρα ήταν συχνά ένα από τα πολλά κτίρια στις αυλές γύρω από τα τζαμιά, άλλα περιλάμβαναν βιβλιοθήκες, τραπεζαρίες, κουζίνες, σιντριβάνια και νοσοκομεία για το καλό των πολιτών. ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΖΩΗ Η Οθωμανική Αυτοκρατορία έφτασε επί Suleiman στον Χρυσό της Αιώνα. Χιλιάδες αυτοκρατορικές καλλιτεχνικές κοινότητες(Ehl-i Hiref, «Κοινότητα των Ταλαντούχων») στεγάζονταν στο παλάτι Topkapı. Υπήρχαν(1526) 40 κοινότητες με 600 μέλη. Η πιο φημισμένη κοινότητα είχε το προνόμιο τα μέλη της να αποτελούν, μαζί με άλλους, την Αυλή του σουλτάνου. Κατάγονταν από τον ισλαμικό κόσμο, αλλά και από τις πρόσφατα κατακτημένες περιοχές στην Ευρώπη. Με αποτέλεσμα μια μείξη όλων αυτών των κουλτούρων. Επί Suleiman κτίστηκαν, χορηγία του, μνημειώδη κτίσματα στην Αυτοκρατορία. Ο σουλτάνος ήθελε να κάνει την Κωνσταντινούπολη κέντρο του ισλαμικού πολιτισμού με μια σειρά σχεδίων, που συμπεριελάμβαναν γέφυρες, τεμένη, παλάτια και φιλανθρωπικά και κοινωνικά ιδρύματα. Το μεγαλύτερο από αυτά κτίστηκε από τον κύριο αρχιτέκτονα του Suleiman, Mimar Sinan(ελληνικής καταγωγής), υπό τον οποίο η οθωμανική αρχιτεκτονική έφτασε στο απόγειό της. Ο Sinan ήταν υπεύθυνος για 300 μνημεία σε όλη των Αυτοκρατορία. 2 τα αριστουργήματά του(Süleymaniye και Selimiye τζαμί-το τελευταίο κτίστηκε στην Αδριανούπολη από τον γιο του Suleiman Selim Β’-). Ο Suleiman αποκατέστησε τον Θόλο του Βράχου στην Ιερουσαλήμ και τα τείχη της πόλης(τα οποία είναι τα σύγχρονα Παλαιά Τείχη της Ιερουσαλήμ), ανακαίνισε την Kaaba στην Μέκκα και κατασκεύασε ένα συγκρότημα στην Δαμασκό. ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΖΩΗ HURREM ΣΟΥΛΤΑΝΑ Ο Suleiman ξετρελάθηκε με την Hürrem Sultan, ένα κορίτσι του χαρεμιού από την Ρουθενία (Ruthenia, Ουκρανία), τότε μέρος της Πολωνίας. Οι Δ διπλωμάτες, λαμβάνοντας υπόψη τα κουτσομπολιά του παλατιού γι’ αυτήν, την αποκαλούσαν Roxelana, αναφερόμενοι στις ρουθενιανές της ρίζες. Ήταν κόρη ορθόδοξου ιερέα και αιχμαλωτίστηκε από Τατάρους στην Κριμαία(Ουκρανία) και πωλήθηκε ως σκλάβα στην Κωνσταντινούπολη και από μέλος του χαρεμιού κατέληξε η αγαπημένη του σουλτάνου. Σπάζοντας 2 αιώνες οθωμανικής παράδοσης, μια πρώην παλλακίδα είχε γίνει νόμιμη σύζυγος του σουλτάνου, γεγονός απίστευτο για τους ανθρώπους του παλατιού και της πόλης. Ο σουλτάνος επέτρεψε ακόμα στην Hürrem να μείνει μαζί του στην Αυλή για το υπόλοιπο της ζωής της, σπάζοντας ακόμα μια παράδοση-όταν οι αυτοκρατορικοί κληρονόμοι ενηλικιωνόταν, θα στέλνονταν μαζί με την αυτοκρατορική παλλακίδα που τους γέννησε σε μακρινές επαρχίες και δεν επέστρεφαν ποτέ εκτός αν ο πρόγονός του είχε διαδεχθεί στον θρόνο-. PARGALI IBRAHIM PASHA Ο  Pargalı Ibrahim Pasha ήταν φίλος του Suleiman. Ο Ibrahim ήταν ελληνορθόδοξος και όταν ήταν νέος εκπαιδεύτηκε στην σχολή του παλατιού ως δερβίσης. Ο Suleiman τον έκανε βασιλικό ιερακότροφο και μετά τον προήγαγε σε 1ο αξιωματικό του Βασιλικού Δωματίου. Ο Ibrahim έγινε Μεγάλος Βεζίρης(1523) και αρχηγός όλων των στρατιωτικών σωμάτων. Ο Suleiman τον τίμησε ορίζοντάς τον μπεηλέρμπεη(beylerbey, ανώτερος αξιωματικός) της Ρούμελης, καθιστώντας τον άρχοντα όλων των τουρκικών περιοχών στην Ευρώπη και διοικητή των στρατευμάτων σε καιρό πολέμου. Σύμφωνα με έναν χρονογράφο(17ος αι.) ο Ibrahim είχε ζητήσει από τον Suleiman να μην του δώσει τόσο υψηλές θέσεις, φοβούμενος για την ασφάλειά του. O Suleiman του απάντησε ότι κατά την βασιλεία του, ανεξαρτήτως συνθηκών, ο Ibrahim δεν θα κινδυνεύσει ποτέ να πεθάνει. Παρόλα αυτά, ο Ibrahim έπεσε σε δυσμένεια από τον σουλτάνο. Κατά το 13ο έτος του ως Μεγάλος Βεζίρης, η ραγδαία άνοδος της δύναμής του και η γρήγορη συγκέντρωση πλούτου του δημιούργησαν πολλούς εχθρούς μέσα στην Αυλή. Αναφορές έφθαναν στον σουλτάνο για την αναίδεια του Ibrahim σε μια εκστρατεία κατά της Περσικής Σαφαβιδικής Αυτοκρατορίας. Πιο συγκεκριμένα η υιοθέτηση του τίτλου serasker sultan(υπουργός Άμυνας ή ανώτατος στρατιωτικός  διοικητής) φάνηκε ως μεγάλη προσβολή στον σουλτάνο. Η υποψία του Suleiman για τον Ibrahim χειροτέρεψε από έναν καυγά ανάμεσα στον τελευταίο και τον Υπουργό Οικονομικών Iskender Chelebi. Η διένεξη τελείωσε ατίμωση για τον Chelebi με κατηγορίες για ραδιουργία, με τον Ibrahim να πείθει τον σουλτάνο να εκτελέσει τον υπουργό. Τα λόγια του Chelebi πριν πεθάνει ήταν να κατηγορήσει τον Ibrahim για συνωμοσία κατά του Suleiman. Αυτά τα λόγια έπεισαν τον Suleiman για την απιστία του Ibrahim και το άψυχο σώμα του βρέθηκε(15/03/1536) στο παλάτι Topkapi. Ο Suleiman αργότερα μετάνιωσε για την εκτέλεση του Ibrahim. ΔΙΑΔΟΧΗ Οι 2 «μητέρες των πριγκίπων(şehzade)» του Suleiman (Haseki Sultans) του έδωσαν 8 γιους, οι 4 από τους οποίους έζησαν ως την δεκαετία του 1550. Ήταν οι Mustafa, Selim, Bayezid, and Jihangir. Από αυτούς μόνο ο Mustafa δεν ήταν γιος της Hürrem, αλλά μάλλον της Mahidevran Gülbahar Sultan(«Ρόδο της Άνοιξης») και έτσι προηγείτο των παιδιών της Hürrem στην σειρά διαδοχής. Η Hürrem γνώριζε ότι ο Mustafa και τα παιδιά της θα στραγγαλίζονταν. Αλλά ο Mustafa αναγνωριζόταν ως ο πιο ταλαντούχος από τους αδερφούς τους και υποστηριζόταν από τον Pargalı İbrahim Pasha, τότε Μεγάλο Βεζίρη. Η Hürrem έχει τουλάχιστον μερική ευθύνη για τις ραδιουργίες τις σχετικές με την διαδοχή. Αν και σύζυγος του σουλτάνου, δεν είχε επίσημο δημόσιο ρόλο. Αλλά αυτό δεν την απέτρεπε από το να ασκεί πολιτική επιρροή. Καθώς η Αυτοκρατορία δεν είχε επίσημα μέσα ορισμού διαδόχου, η διαδοχή συχνά περιλάμβανε τον θάνατο των ανταγωνιζόμενων πριγκίπων για να αποτραπούν επαναστάσεις. Σε μια προσπάθεια να αποφύγει την εκτέλεση των γιων της η Hürrem χρησιμοποίησε την επιρροή της για να εξουδετερώσει όσους στήριζαν τον Mustafa. Κατά την πάλη δυνάμεων που υποκίνησε η Hürrem, ο Suleiman είχε δολοφονήσει τον Ibrahim και αντικαταστήσει με τον συμπαθητικό γαμπρό της Rüstem Pasha. Όταν η εκστρατεία κατά της Περσίας είχε αρχίσει(1552), με τον Rustem αρχηγό της επιχείρησης, οι ραδιουργίες κατά του Mustafa άρχισαν. Ο Rustem έστειλε έναν από τους πιο έμπιστους άνδρες του Suleiman να επιβεβαίωσει ότι από την στιγμή που δεν ήταν ο Suleiman επικεφαλής του στρατού, οι στρατιώτες σκέφτηκαν ότι είχε έρθει η ώρα για έναν νεότερο πρίγκιπα στον θρόνο. Την ίδια στιγμή διέδωσε φήμες ότι ο Mustafa σκεφτόταν την ιδέα αυτή. Θυμωμένος από όσα έφτασε να πιστεύει ότι ήταν τα σχέδια του Mustafa για τον θρόνο, το επόμενο καλοκαίρι με την επιστροφή από την εκστρατεία στην Περσία, ο Suleiman τον κλήτευσε στην σκηνή του στην κοιλάδα Ereğli(Ηράκλεια), λέγοντας ότι «θα μπορούσε να καθαρίσει το όνομά του από τις κατηγορίες και δεν θα έπρεπε να φοβάται αν πάει». Ο Mustafa αντιμετώπιζε ένα δίλημμα: ή να παρουσιαστεί στον πατέρα του με τον φόβο ότι θα τον σκοτώσει ή, αν αρνηθεί να πάει, θα κατηγορηθεί για προδοσία. Ο Mustafa επέλεξε να μπει στην σκηνή του πατέρα του, νομίζοντας ότι η υποστήριξη του στρατού θα τον προστατεύσει. Ο Busbecq, που ισχυρίζεται ότι είχε πηγή του ένα αυτόπτη μάρτυρα, περιγράφει τις τελευταίες στιγμές του Mustafa. Καθώς έμπαινε στην σκηνή του πατέρα του, οι ευνούχοι του Suleiman του επιτέθηκαν, ενώ ο νεαρός πρίγκιπας αμυνόταν θαυμάσια. Ο Suleiman, χωρισμένος από την πάλι μόνο από τα λινά κρεμαστάρια της τέντας, κοίταξε από τον θάλαμο της τέντας του και «κατεύθυνε άγριες και απειλητικές ματιές στους βοηθούς του και με απειλητικές χειρονομίες επέπληξε τους δισταγμούς τους. Έπειτα, οι βοηθοί τρομαγμένοι, διπλασίασαν τις προσπάθειές τους, εκσφενδόνισαν τον Mustafa στο έδαφος και με το τόξο γύρω από τον λαιμό του, τον στραγγάλισαν». Λέγεται ότι ο Jihangir πέθανε από την θλίψη του λίγους μήνες μετά τα νέα για τον θάνατο του αδερφού του. Οι 2 ζώντες αδερφοί, Bayezid και Selim ήταν διοικητές διαφορετικών τμημάτων της αυτοκρατορίας. Σε λίγα χρόνια, όμως, εμφύλιος ξέσπασε ανάμεσα στους 2 και καθένας τους υποστηριζόταν από πιστές σ’ αυτόν δυνάμεις. Με την βοήθεια του στρατού του πατέρα του, ο Selim νίκησε τον Bayezid στην Konya(Α Τουρκία, 1559), οδηγώντας τον τελευταίο να ζητήσει καταφύγιο στους Σαφαβίδες με τους 4 γιους του. μετά από διπλωματικές ανταλλαγές, ο σουλτάνος απαίτησε στον Σαφαβίδη Σάχη να εκδοθεί ή εκτελεστεί ο Bayezid. Με αντίτιμο μεγάλες ποσότητες χρυσού, ο Σάχης επέτρεψε σ’ έναν Τούρκο εκτελεστή να στραγγαλίσει τον Bayezid και τους 4 γιους του (1561), ανοίγοντας τον δρόμο για την διαδοχή στον Selim(7 χρόνια μετά). Ο Suleiman, που είχε φύγει από την Κωνσταντινούπολη για μια εκστρατεία στην Ουγγαρία, πέθανε(05-06/09/1566) πριν μια οθωμανική νίκη στην Μάχη του Szigetvár(Ουγγαρία).

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου